بررسی و مطالعه تحلیلی رقص آیینی «آفر» در تربت جام

یکی از کهن ترین هنرهای ایرانی که همگام با موسیقی نواحی مختلف ایران و تحت تأثیر آداب، سنن، مناسک، اعتقادات، باورها و آیین های این سرزمین رشد نموده است، حرکات موزون آیینی است. تأثیرپذیری این حرکات از موسیقی، فرهنگ، تحولات اجتماعی و ادیان، در گذر زمان، ماهیتی در خور تأمل و چهره ای بدیع از آنها به وجود آورده است که به جرأت می توان گفت، مفهومی فراتر از آنچه عبارت «رقص» به ذهن متبادر می سازد، در خود جای داده اند. به عبارت دیگر، رقص های آیینی چیزی فراتر از حرکات موزون و هماهنگ رقصنده با ریتم و ملودی است؛ این رقص ها ریشه ای عمیق و کهن در فرهنگ و تاریخ نواحی مختلف ایران دارند و حاوی مضامین اجتماعی، عرفانی و حماسی می باشند. رقص های آیینی، یکی از منابع ناب و اصیل، جهت بررسی و تحلیل فرهنگ عامه و هنر هر منطقه است. در شرق ایران، یکی از مهمترین مناطقی که در آن موسیقی مقامی، میان مردم رواج چشمگیری دارد، شهرستان تربت جام است که دارای فرهنگ موسیقایی بسیار غنی ای می باشد و این امر به دو صورت نمود پیدا می کند؛ نخست موسیقی مقامی تربت جام که شامل مقام های آوازی و سازی است و دوم رقص های آیینی، محلی و فولکلوریک. رقص آیینی«آفَر» که از مهمترین و معروف ترین رقص های منطق? تربت جام می باشد، به عنوان موضوع اصلی تحقیق حاضر ،انتخاب شده است. در این پژوهش، سعی شده تا برخی از تعاریف هنر رقص و جایگاه آن در تمدن های مهم جهان بیان گردد و پیشینه و روند شکل گیری این هنر در ادوار تاریخی ایران بررسی شود. همچنین برخی از تعاریف آیین و رقص های آیینی مطرح شده و رقص های آیینی در گذر دوره های تاریخی در ایران بررسی گردیده است .سپس مختصات تاریخی و جغرافیایی شهرستان تربت جام (به عنوان محل تحقیق) و نیز ویژگی های فرهنگی و آداب و رسوم منطقه مورد مطالعه قرارگرفته و سرانجام با استفاده از تصویر، به شرح و تحلیل و معنا یابی حرکت های رقص آیینی «آفر» که در دو موضوع کشاورزی و قالیبافی اجرا می گردد، پرداخته شده است